دکتر طلعت خدیوزاده دانشیار گروه مامایی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با چاپ بیش از 240 مقاله علمی-پژوهشی در مجلات معتبر داخلی و بین المللی، ارائه بیش از 105 مقاله و سخنرانی در کنگره های ملی و بین المللی، راهنمایی حدود 50 پایان نامه دکتری تخصصی و کارشناسی ارشد، چاپ ده جلد کتاب، کسب جوایزه متعدد آموزشی و پژوهشی، و عضویت در بورد مامایی و بهداشت باروری کشور و بیش از 30 سال تجربه تدریس دروس مختلف رشته مامایی، روش شناسی تحقیقات کمی و کیفی و مباحث آموزش در علوم پزشکی از جمله فعالیت های در طی دوره خدمت ایشان در دانشگاه می باشد.

ایشان با همکاری تیم تحقیقاتی خود، طرح پژوهشی با عنوان تبیین فرایند شکل گیری اخلاق حرفه ای در دانشجویان و دانش آموختگان مامایی و ارائه راهکارهای آموزشی (980120) را به سرانجام رسانده است که در سال 1403 به عنوان پایان نامه برتر آموزشی دانشگاه در مقطع دکترا در جشنواره آموزشی شهید مطهری مورد تقدیر قرار گرفت.

 تربيت نيروهاي شايسته‌اي که بتوانند ضمن رعايت عدالت، شأن و حقوق انساني، باعث ارتقاي سطح سلامت جامعه شوند، نیازمند توجه ويژه به فرايند تکامل اخلاق حرفه‌اي دانشجویان در دوران تحصيل است که باید مبتني بر فرهنگ و نظام آموزشي حاکم بر کشور باشد و دانشجویان را قادر سازد تا علاوه بر کسب دانش و مهارتهای باليني، به درک ارزش‌ها، استانداردها و استدلال‌های اخلاقي نایل گردند. آموزش اخلاق در علوم پزشکی، یکی از دغدغه های اصلی و مهم دانشگاههای عوم پزشکی است. رشد و پیشرفت علوم و پیچیدگیهای آن، چالشهای اخلاقی جدیدی را ایجاد می کند که نیاز به توجه دایمی و به روز نمودن مطالب و شیوه های مناسب برای نهادینه سازی اخلاق در رفتار حرفه ای دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته ها را دارد.

روابط عمومی معاونت پژوهش وفناوری  گفتگویی با این استاد پژوهشگر با تجربه و پرتلاش داشته که در ادامه می خوانید:

 روابط عمومی معاونت پژوهش وفناوری داضمن خیرمقدم خدمت شما استاد گرامی، لطفا کمی در مورد تحصیلات و خدمات دانشگاهی خود توضیح دهید.

بنده تحصیلات دانشگاهی را در رشته ی مامایی از سال 1364 در دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز کرده و در سال 1367 به پایان رساندم. با توجه به رتبه ممتاز خدمت طرح را در دانشکده محل تحصیل گذراندم. بعد از 22 ماه خدمت با قبولی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه تربیت مدرس به ادامه تحصیل پرداختم که در سال 1372 فارغ التحصیل و بعنوان مربی عضو هیئت علمی جهت ادامه طرح و تعهدات مشغول به خدمت در دانشگاه شدم که تا کنون ادامه یافته است. در سال 1376 در اولین دوره حضوری رشته آموزش پزشکی در کشور، در دانشگاه شهید بهشتی پذیرفته و به تحصیل در این رشته پرداختم. با راه اندازی دکترای بهداشت باروری، وارد مقطع دکترای این رشته شدم و در سال 1392 فارغ التحصیل شدم.

روابط عمومی معاونت پژوهش وفناوری: لطفا در خصوص  طرح تحقیقاتی تبیین فرایند شکل گیری اخلاق حرفه ای در دانشجویان و دانش آموختگان مامایی و ارائه راهکارهای آموزشی  واهداف کلی آن  برایمان مختصری توضیح دهید؟

این طرح تحقیقاتی در قالب پایان نامه دکترای  بهداشت باروری انجام شد که اینجانب نقش استاد راهنما را بر عهده داشتم. سایر اعضای تیم تحقیق جناب آقای دکتر احسان شمسی گوشکی  و سرکار خانم دکتر کبیریان می باشند. این پژوهش شامل سه مرحله شامل یک مطالعه کیفی گرندد تئوری، تدوین راهکارهای آموزش موثر آموزش اخلاق حرفه ای به دانشجویان مامایی و در نهایت معتبرسازی راهکارهای پیشنهادی از دیدگاه متخصصین و صاحبنظران رشته های مرتبط دانشگاهی است.

مرحله اول مطالعه، یک پژوهش کيفي با رويکرد گراندد تئوري بود که در آن با دانش‌آموختگان و دانشجويان رشته مامايي در مقاطع مختلف تحصيلي و همچنین با مطلعين کليدي از جمله اساتید رشته های مامایی، بهداشت باروری و اخلاق پزشکی و مدیران آموزشی در سطح دانشگاه و کشور که دارای تجربه و صاحبنظر در این زمینه بودند، مصاحبه های عمیق چهره به چهره انجام و نتایج آن تحلیل و منجر به ارایه یک تئوری در زمینه چگونگی شکل گیری اخلاق حرفه ای در دانشجویان مامایی گردید.

در مرحله دوم مطالعه، یعنی ارایه راهکارهايی برای آموزش موثرتر مباحث اخلاقی،  در ابتدا راهکارهايی منطبق بر درونمایه های جاصل از يافته‌هاي گراندد تئوري شناسایی و استخراج گردید. سپس مرور سيستماتيک مطالعات مشابه در سطح بین المللی انجام و راهکارهاي پيشنهادي ارایه شده در مقالات علمی- پژوهشی مرتبط نیز استخراج شد. در ادامه، به منظور تکميل راهکارهاي ارتقاي کيفيت آموزش اخلاق حرفه‌اي، نحوه ارائه واحد درسي اخلاق حرفه‌اي در کوريکولوم‌هاي معتبر رشته مامايي در جهان مورد بررسي قرار گرفت در این راستا چهارده کوريکولوم آموزش مامایی در سطح بین المللی از نظر آموزش مفاهيم اخلاقي مورد بررسي و تحليل قرار گرفتند.  سپس هر سه مجموعه راهکارهاي ارتقاي اخلاق حرفه‌اي با هم ادغام شده و پس از حذف موارد تکراري، راهکارهای حاصل از تلفيق "یافته های مطالعه‌ي گراندد تئوري"، "مروري بر کوريکولوم‌هاي رشته‌ي مامايي در دانشگاه‌هاي معتبر دنيا" و "مرور سيستماتيک مطالعات مرتبط" استخراج و در ده حيطه‌ي تخصصي شامل: اهداف آموزشي، محتواي آموزشي، روش‌هاي تدريس، روش‌هاي ارزشيابي، ارتقاي صلاحيت مدرسين، بازنگري کوريکولوم درسي، فراهم‌سازي بستر مناسب آموزشي، فراهم‌سازي زيرساخت‌هاي لازم جهت ارتقاي کيفيت آموزش اخلاق حرفه‌اي، فراهم‌سازي شرايط مناسب بالين مامايي و اخلاق در پژوهش دسته‌بندي شدند. در مرحله سوم مطالعه، 204 راهکار پيشنهادي جهت ارتقاي کيفيت آموزش اخلاق حرفه‌اي در قالب پرسشنامه دلفي طراحي و سازماندهی گردید و سپس در طی دو راند دلفی، راهکارهای پیشنهادی آموزشی، با مشارکت 15 نظر از اعضای هيات علمي گروههای اخلاق پزشکي، زنان، مامايي و سلامت باروري، آموزش پزشکي و معارف از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و سایر دانشگاههای کشور معتبرسازي گرديد.

روابط عمومی معاونت پژوهش وفناوری: بفرمایید این طرح چه نتایجی داشته است؟

تئوري زمينه‌اي پديدار شده از داده‌ها "يادگيري تعاملي-شناختي در مسير استدلال اخلاقي،  یک تئوري بومي و سازگار با ارزش‌ها، باورهاي فرهنگي- اجتماعی و سبک زندگي حرفه‌اي در کشور ايران است که امکان مقايسه با ساير فرهنگ‌ها را فراهم نموده و از اين طريق به توسعه دانش موجود در اين زمينه کمک می کند.

در این مطالعه، دغدغه اصلی مشارکت کنندگان، کنش ها و واکنشهای آنان در مسیر فرايند شکل گیری اخلاق حرفه ای و پيامد این فرایند، ویژگیهای بستر شکل گیری تکامل اخلاقي در دوران تحصیل، موانع و تسهيل‌کننده‌هاي تکامل اخلاقي و عوامل ميانجي موثر بر این فرايند شناسایی شد. دغدغه اصلي ظهور یافته در این مطالعه "بي‌حسي اخلاقي در محيط يادگيري" و کنش- واکنش‌هاي دانشجويان و دانش‌آموختگان مامايي در جهت رفع دغدغه‌ي اصلي شامل "تجربه ديسترس اخلاقي"، "يادگيري تعاملي- شناختي در فضاي آموزشي" و "گام برداشتن در مسير تقويت يا نااميدي اخلاقي" بود که این کنشها و واکنشها منجر به طيفي از پيامدها "از فرسودگي تا دروني‌سازي اخلاقي" می شدند. در بخش دوم مطالعه 204 راهکار آموزشي در 10 حيطه‌ي مختلف استخراج و معتبرسازي شد. با استفاده از راهکارهاي استخراج شده در اين مطالعه، مي‌توان در جهت رفع چالش‌هاي آموزش اخلاق حرفه‌اي در مامايي و ارتقا سطح رعايت استانداردهاي اخلاق حرفه‌اي و کيفيت ارائه خدمات در مامايي گامي مؤثر برداشت.

سخن آخر...

بر اساس نتایج این پایان نامه، یک برنامه درسی جدید برای آموزش اخلاق حرفه ای توسط تیم تحقیق طراحی گردیده که مورد حمایت و تایید هیئت بورد مامایی در وزارت بهداشت نیز قرار گرفته و در قالب یک طرح پژوهش در آموزش در دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه به صورت پایلوت در حال اجراست. امیدوارم نتایج این طرح گامی در جهت ارتقای آموزش موثر درس اخلاق حرفه ای و نهادینه سازی ارزشها و هنجارهای اخلاقی در دانشجویان رشته مامایی و سایر رشته های علوم پزشکی در سطح دانشگاههای کشور باشد.

من به نوبه خود از حمایتهای معاون محترم پژوهش و فناوری  دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همچنین از اساتید بزرگوار و دانشجویان و دانش آموختگان عزیز مامایی که در طی این مسیر، همکاری و همراهی نمودند تشکر و قدردانی می کنم.